TOT DE OORLOG UITBRAK

 Als Mohammad een herinnering aan zijn thuisland prijsgeeft gebeurt het niet zelden dat je van het ene moment op het andere in een donkere horrorfilm terecht komt. De voormalige Syrische apotheker die uit noodzaak operaties uit moest voeren, heeft een heel arsenaal aan spannende en helaas ook bloederige oorlogsanekdoten, veelal zonder happy end. Meestal doet hij er het zwijgen toe, maar af en toe moet hij zijn hart eens luchten en als hij dan op dreef komt, gulpen de verschrikkingen er in een hoog tempo uit. Hij vertelt ze heel gedetailleerd, neemt je mee naar de stad waar hij opgroeide en naar school ging, waar hij een eigen huis en een buitenverblijf had en met een grote auto reed.

'Wij waren niet rijk, maar welstellende mensen', de glimlach bevriest op zijn gezicht. 'Tot de oorlog uitbrak.'

'Assad was aan het verliezen, nog even en hij kon zijn biezen pakken. Maar toen kwamen de Russen. Daar valt niets tegen te beginnen. Onder Assad wisten we wat een oorlog betekende, met de Russen is dat een heel ander verhaal. Zij deinzen nergens voor terug, kijk maar naar wat er in Oekraïne gebeurt. Ze komen naar je stad en als er iets te veel weerstand is, gooien ze bommen. Ze bestoken de stad tot er niets meer overblijft; kinderen, vrouwen, bejaarde mensen, elke vorm van leven, alles moet eraan geloven. Elk bouwwerk, alle infrastructuur. Poetin heeft met niets of niemand mededogen, ook niet met zijn eigen soldaten, het maakt hem allemaal niets uit. En je hebt er het raden naar wat zijn eigenlijke doelstellingen zijn.'

Hij neemt zijn gsm en toont me een filmpje: we bevinden ons in een kapotgeschoten gebouw, de ramen en deuren zijn verdwenen, de muren staan hier en daar maar half meer overeind, overal stenen en brokstukken.

'Dit is waar we met ons gezin woonden. Samen met mijn drie broers en mijn ouders hebben we een constructie laten zetten waar we allemaal ons eigen ruim en luxueus appartement hadden. Onze hele familie woonde in dat gebouw. Ik heb veel werk in mijn appartement gestoken. Het was heel mooi en comfortabel. We dachten dat we er ons hele leven zouden wonen. Dit is wat er nu van overblijft.' De camera gaat van de ene ruimte naar de andere en ook al zie je het allemaal voor je ogen, het blijft moeilijk om te bevatten. Je kunt je gewoon niet voorstellen dat er in deze ruïnes ooit mensen hebben gewoond.

In 2018 is Mohammad in België aangekomen.

'Op een dag, na de zoveelste beschietingen en bombardementen, besefte ik dat het alleen maar slecht kon aflopen en er iets diende te gebeuren. Ik moest aan mijn kinderen denken en toen ben ik gevlucht. Uiteindelijk ben ik in België belandt.' Na verloop van tijd kwam hij in Avelgem terecht. Via het OCMW vond hij een tijdelijk onderkomen: een studio die bestond uit een slaapkamer, een badkamertje en een leefruimte met een ingebouwd keukentje. In maart 2021 is hij in de kringloopwinkel gestart. Toen z'n vrouw en zijn vier kinderen hier arriveerden, dat was op 12 maart 2022, woonde hij nog steeds in die studio.

Voor zijn vrouw en kinderen maakte het aanvankelijk niet zoveel uit en zij zijn nog steeds zielsgelukkig dat ze uit die hel zijn weggeraakt.

'Ze konden plots gewoon adem halen, buiten komen, hoefden niet meer bang te zijn om op straat rond te lopen. Er was bijna geen plaats om te bewegen in die studio, overal matrassen op de grond, de kinderen moesten op hun bed zitten om te studeren maar ze vonden het fantastisch! Kijk', hij toont het rapport van zijn oudste dochter, 'allemaal A's. Ze is de eerste van de klas!' Hij glimt van trots en vervolgt: 'Ik vind het heel belangrijk voor hun toekomst dat ze nu veel studeren en goede cijfers halen. Wij zijn in een mum van tijd al onze bezittingen kwijt geraakt in Syrië. Zo leer je de dingen wel heel snel relativeren. Meer dan ooit beseffen we dat onze kinderen, dat ons gezin het allerbelangrijkste is. Dat kun je nergens door vervangen. En we hebben geluk, de kinderen weten dat we door het oog van een naald zijn gekropen en genieten ontzettend van het gevoel om vrij te zijn, een gevoel dat ze voordien amper hebben gekend. Mijn jongste kind was nog een kleuter toen ik vertrok en hij was dan ook bang van me, de eerste dagen. Maar nu is hij niet meer van me weg te slaan.' Mohammad zwijgt, denkt na.

'Het zijn verscheurende keuzes die je moet maken. We hebben onze familieleden en vrienden ginds achter gelaten en dat is de moeilijkste beslissing die ik ooit heb moeten nemen. Maar als ik vandaag naar mijn kinderen kijk weet ik dat ik juist gehandeld heb.'

De studio was natuurlijk veel te klein voor zes mensen maar hoe verwoed er zowel door Mohammad als het OCMW naar een geschikte woning voor het gezin werd gezocht, het leverde niets op. In juli kwam de studio naast de zijne vrij en kreeg hij de kans om die ook te huren, iets waar hij niet lang over na moest denken. Deze studio is kleiner en er zijn geen binnendeuren, dus besloten Mohammad en zijn vrouw dat zij daar zouden overnachten terwijl de kinderen in de studio ernaast slapen.

'Elke nacht staan we meerdere keren op om te gaan kijken, we weten dat er geen reden toe is maar toch zijn we ongerust. Want zoals ik al zei, onze kinderen betekenen alles voor ons.'

De huurprijs bedroeg 360 euro voor de eerste studio en 190 voor de tweede. Dus betaalde het gezin 550 voor de twee samen, water, gas en electriciteit inbegrepen. Maar de energieprijzen bleven stijgen en in oktober werd de prijs opgetrokken tot 900 euro. Ondertussen bleven ze uitkijken naar een woning. Er zijn veel huizen, maar een betaalbaar huis vinden met drie slaapkamers blijkt een hele opgave. Vooral omdat het conflict in Oekraïne inmiddels volop woedde en er ineens een vluchtelingstroom op gang kwam die op veel solidariteit kon rekenen. Al snel was er op de huizenmarkt weinig tot niets meer te vinden. Gelijktijdig begonnen de prijzen te stijgen.

'Ik ben naar huizen gaan kijken in en rond Avelgem, in Oudenaarde, Ronse, Menen, Sint-Niklaas, Gent… Veel huurhuizen zijn ondertussen gewoon onbetaalbaar voor ons. En het is jammer maar het is zo: als je Mohammad heet en moslim bent worden je kansen op een degelijk huurhuis sterk gereduceerd. Als ik mijn naam zeg aan de telefoon is het vaak al voldoende om niet meer uitgenodigd te worden. De meeste mensen zijn bang dat ze door ons in de problemen zullen komen.' Hij zucht.

'Anderen zien dan weer een gelegenheid om van de toestand te profiteren: zo ging ik onlangs in Sint-Niklaas kijken naar een niet geïsoleerd huis waar het binnen regende. De muren waren vochtig en alles was dringend aan een opknapbeurt toe. De eigenaar vroeg duizend euro huurgeld per maand. Eerlijk? Mijn vrouw en ik stonden op het punt om het te nemen, zo wanhopig zijn we. Maar je kunt je kinderen toch niet grootbrengen in zo'n woning, het is niet goed voor hun gezondheid. Bovendien komt zo'n huis niet in aanmerking voor huursubsidie want hiervoor moet het aan bepaalde voorwaarden voldoen.'

Ondertussen woont zijn familie hier al een klein jaar. Nog steeds in die twee kleine studio's.

'Ik wil niet klagen want wij hebben tenminste een dak boven ons hoofd. Maar dat is geen reden om bij de pakken te blijven zitten, toch? Dit is bovendien maar een tijdelijke woning, we moeten hier sowieso weer weg. We moeten vooruit. Dus blijven we zoeken naar een huis waar mijn kinderen ruimte hebben; om te spelen, om te studeren, waar ze zich kind en thuis kunnen voelen. De eigenaar mag erop rekenen dat we goed voor zijn huis gaan zorgen. Liefst in Avelgem natuurlijk, de kinderen gaan hier naar school en hebben ondertussen ook al vrienden gemaakt. Maar desnoods zoeken we een nieuwe school, we hebben al voor hetere vuren gestaan.' Een huis dus, met drie slaapkamers.

'Wat kan ik doen Rino? Wat zou jij doen? Kun jij me helpen bij het vinden van een huis voor mijn gezin?'