zondag 24 december 2017

STORM

Tijdens de eerste week van november ruimen we de zolder op. Het is te zeggen: de zolder van onze Kringloopwinkel. Daar verzamelen we de verschillende thema's waar een speciale dag en – indien genoeg materiaal, aansluitend dan – week aan worden gewijd. We moeten de zolder noodgedwongen enkele keren per jaar sorteren, of beter gezegd uitmesten. De gigantische berg die daar verzameld wordt, zorgt ervoor dat, hoezeer je je ook aan de onderverdeling tussen de verschillende thema's probeert te houden, het al snel een kluwen wordt waar geen doorkomen meer aan is. Eén van onze medewerkers offert zich dan op en plaatst de dozen weer netjes per soort terwijl hij wat plaats creëert doordat het materiaal dat straks van toepassing is ondertussen naar beneden kan. In het voorjaar is dat wat er binnengekomen is voor Valentijn, het paasgerief en het tuingerief. In de zomer het schoolgerief. In het najaar Halloween en in de winter gaan we tientallen keren de trap op en af voor de sint en het kerstgerief.
Het kerstgerief vormt het buitenbeentje. Als je het aanbod van alle thema's samen neemt, kun je gerust stellen dat het kerstgerief daar 70, 80 procent van uitmaakt. Tijdens de kerstperiode komt er hier een overvloed aan materiaal binnen. Vorig jaar kwam er begin januari zelfs een kerstboom aan die recht uit dat comfortabel, troost biedende hoekje van de woonkamer leek te komen: de ballen, slingers en lichtjes zaten er nog omheen, gefixeerd met dikke plakken kunstsneeuw.
Maar eigenlijk het hele jaar door worden we overstelpt met kerstballen, slingers, lichtjes en in zakken gestopte of nog in de originele dozen verpakte kerstbomen. Dit alles wordt bij aankomst in onze ontvangstreceptie apart gehouden en meteen naar de zolder gebracht. Soms herkennen de medewerkers - die hun land bij hoogdringendheid moesten ontvluchten - het materiaal niet wegens culturele verschillen en komt het toch in de sortering achteraan terecht. Maar vandaar gaat het de trap op naar boven.

Sinds ik het ouderlijk huis verliet heb ik geen kerstboom meer in huis gehaald. Als kind vond ik het nochtans fantastisch, die jaarlijks opgetuigde boom. Ik moet eerlijk bekennen dat ik het nu mis – niet het traditionele feest maar dat extra beetje licht in huis tijdens de donkerste dagen van het jaar.
Misschien daarom dat ik zoveel aandacht heb voor de kerstbomen in winkels, bij kennissen of familie. Je kunt heel wat over de bewoners te weten komen dankzij hun kerstboom.
Sommige mensen hangen er geen lichtjes in. Deze mensen hebben meestal tl lampen in de huiskamer hangen dus dat compenseert. Andere mensen hangen er zoveel lichtjes in dat er geen plaats meer over is voor ballen. Sommige mensen zetten er alleen maar vogels in die ze met zo'n klemmetje aan een takje vastmaken – alsof je in een volière zit. Je hebt kerstbomen die zo pijnlijk mooi versierd zijn dat het lijkt alsof ze in het verkeerde huis zijn beland. Soms is dit ook zo want vaak zijn dit bomen die in een decoratiewinkel werden opgetut. Andere kerstbomen wekken dan weer de indruk dat ze al een tijdje gestorven zijn. Soms hangt zo'n boom zo overvol dat je amper nog iets van de kerstboom ziet. Maar ik heb ook eens een kerstboom gezien met een enkel balletje. Hij stond op een dressoir in een donker hoekje met ernaast een overvolle asbak. Het was zo vreselijk dat ik weg moest kijken om niet in tranen uit te barsten.
Sommige mensen hebben zo'n piepklein boompje en stalletje staan dat het duidelijk is dat ze tijdens het plaatsen reeds aan opruimen hebben gedacht.

Een echte kerstboom of zo'n plastieken geval? Het is een verdomd moeilijke keuze. Zo'n mooie, gezonde boom afzagen – om drie weken lang in huis te plaatsen, tot het feest voorbij is of niet eens zolang, bijvoorbeeld tot die ellendige naalden het leven in de woonkamer onmogelijk maken door op de grond te gaan liggen of erger nog, dankzij de pels van kat en hond het hele huis door te vinden zijn – het is echt zonde. Maar al even erg is het om een boom met wortel en al in huis te halen. Je zou denken dat deze mensen de boom nadien in de tuin willen planten, maar het enige waar het hen om te doen is, is voorkomen dat de naalden voortijdig loslaten. Ze vergeten bovendien vaak dat het een plant is die water nodig heeft. Met een beetje aandacht is er nochtans negentig procent kans dat de boom het overleeft, tenminste als hij nadien een plekje in de tuin krijgt. Helaas. Deze boombarbaren staan ook niet stil bij wat deze ruw uit hun context gerukte bomen – vooral de gewortelde exemplaren dan – allemaal mee naar binnen brengen. Enkele jaren geleden becijferde een wetenschapper in Noorwegen hoeveel beestjes zo'n kerstboom bevolken. Naar schatting verblijven er gemiddeld enkele tienduizenden op een gezond exemplaar. En dat blijkt dan nog een voorzichtige raming naar verluidt. De diertjes zijn ook moeilijk met het blote oog waar te nemen, de meeste zijn amper één tot twee millimeter groot. Ze verkeren bij aankomst nog in een diepe winterslaap waaruit ze ontwaken nu de lente blijkbaar aangebroken is. Hun vreugde is van korte duur. Want samen met de boom drogen ze uit en sterven ze af. Ze komen terecht in dat grote massagraf, de stofzuigerzak. Het mag een kleine troost heten dat ze er af en toe in slagen zo'n boombarbaar eerst nog eens goed de stuipen op het lijf te jagen met hun krioelende, kriebelende, rondvliegende aanwezigheid. Sommige mensen snappen er echt niets van, ze vergeten dat zo'n boom een levend ding is en brengen de boom in een vlaag van razernij meteen naar de kweker terug. Niet zelden eisen ze daarenboven ook nog eens hun geld terug met de belofte nooit of te nimmer meer terug te keren naar die van ongedierte vergeven plaats.
Waarmee ze zich uiteraard onsterfelijk belachelijk maken.

Voor de liefhebbers daarentegen, ziehier wat je allemaal in zo'n open terrarium aan kunt treffen:

Oorwormen horen – samen met de grote dennensnuittor en de sluipwesp – met hun gemiddelde lengte van een centimeter tot de grootste bewoners. Ze houden zich schuil tussen de naalden vanwaar ze op bladluizen jagen die in gigantische aantallen aanwezig zijn op een gezonde boom. Net zoals de takluis, de sparrennaaldluis en de sparappelgalluis. Die laatste zorgt voor die typische geelgroene vergroeiingen die je op jonge twijgen aan kunt treffen, kweekcentra overvol kleine larfjes. Je hebt de springstaarten die zich bij de kluit ophouden. Daar leven ze soms met duizenden bij elkaar. Er is het harsmannetje, een piepklein motje, het viervleklieveheersbeestje, het bruine lieveheersbeestje en de sparrenkegelwants. Hele kolonies zwarte loopkevers. Verder huizen er ook nog de spintmijt, het krabspinnetje, de hooiwagen en tal van andere spinnensoorten die op zowat alles jagen wat er in zo'n boom beweegt. Door de droge lucht in huis sterft de bevolking van zo'n boom samen met de gastheer af. De spinnen laten het niet aan hun hart komen en trekken dan maar de huiskamer in waar ze verbroederen met hun soortgenoten. Na het feest vliegt de boom in de composthoek waar hij weer in de voedselketen opgenomen wordt tot die dag in het voorjaar dat hij naar het crematorium mag.

Die plastieken boom daarentegen is een aanslag op het milieu, en onaanvaardbaar tenzij hij mag zorgen voor jaren kerstplezier. Helaas leert de realiteit ons dat de koper zich ook hier graag laat verblinden door de laatste modegrillen. Sommige mensen willen enkel een boom gezegend met de nieuwste snufjes. Goedkoop is het niet; voor een beetje boom die aan de eisen van de consument in het jaar 2017 voldoet mag je rekenen op een bedrag tussen de 250 en de 400 euro. Maar daar krijg je natuurlijk veel voor terug! Tegenwoordig worden de ledlichtjes subtiel in de takken weggestopt en moet je je niet meer bezig houden met het omwinden van je boom met zo'n meterslange, onhandige lichtkabel. Deze subtiel aanwezige verlichting combineert bovendien alles wat de vroegere lichtjes aan kunstjes presteerden en nog veel meer, en dat dankzij wat handgeklap. De moderne boom heeft zowel harde als zachte dennennaalden en de stam een bruine schors. Hij kan dankzij een eenvoudig paraplusysteem in een handomdraai worden opgezet. De hedendaagse kunstkerstboom zingt op verzoek ook enkele liedjes, in een taal naar voorkeur – fijn als je je gasten wilt verrassen. Er zijn exemplaren waarvan de takken bewegen, alsof er een briesje in waait. Die de geur van een onvervalste dennenboom verspreiden. De trend van vorig jaar wordt dit jaar verdergezet met exemplaren die af en toe enkele naalden verliezen. Dit uiteraard allemaal brandvrij en met een bijgeleverde kluit waarin echte aarde zit. Toch een kleine waarschuwing: je neemt best een dag vakantie om de boom via de lijvige, bijgeleverde handleiding te programmeren.

Dus moet de ene plastieken kerstboom plaats maken voor de andere plastieken kerstboom. Gelukkig is er nog zoiets als de Kringloopwinkel.
Kom gerust eens langs, we hebben weer heel mooie exemplaren!

Dit jaar bleken we zo'n kleine honderd volle bananendozen kerstgerief en enkele tientallen kerstbomen verzameld te hebben. Die werden, op de bomen na dan, allemaal naar ons vergaderzaaltje gebracht. Ondertussen begon er ook weer steeds meer kerstgerief binnen te komen. Mensen die vorig jaar nog twijfelden maar – nu het zover was – toch besloten hadden om hun kersthoek eens volledig in het nieuw te zetten. De mooie glazen of kristallen balletjes moesten wijken – al dan niet doorzichtig, gegraveerd, beschilderd, opgevuld – alsook de glazen klokjes en sterretjes, de kerstmannetjes, de verblindende (maar lege) miniatuurcadeautjes, de handbeschilderde vogeltjes, de liggende, vliegende, harp spelende engeltjes. Tientallen kersttafereeltjes, besneeuwde huisjes met dik ingeduffelde figuurtjes die na onderzoek kaarsen bleken te zijn. Sneeuwbollen gevuld met water waarin het, als je ze schudt, sneeuwt over kleine landschapjes. Soms om op te winden waarna er een muziekje weerklinkt terwijl de bol ronddraait. Stokoude kerststalletjes met gipsen beeldjes, van piepklein tot de grootte van een konijnenhok. Tientallen soorten plastieken bomen. In het beste geval zo goed als meteen presentabel, maar meestal zwaar toegetakeld na een lange moeizame reis in slechte omstandigheden; aan elkaar gebonden, verpakt in half verstorven zakken of vergane dozen. Het is bijna een wonder als je ziet wat een paar geoefende Kringloophanden met die verfomfaaide takken kunnen verrichten. Hoe een zachte, ontrafelende massage zo'n boom langzaam weer tot leven wekt. Je kunt er uren mee bezig zijn.
De tientallen in elkaar verstrikt geraakte kabels kerstlichtjes, een haast onontwarbaar kluwen waar enkel een geduldige hand erin slaagt om alles weer uit elkaar te halen zonder veel schade aan te richten.

Eind november organiseert de Kringloopwinkel traditiegetrouw een kerstmarkt waarop alles zo mooi mogelijk wordt uitgestald. Iedere winkel presenteert dan – na een wekenlange voorbereiding – een berg kerstgerief. Vaak worden er ook enkele bomen versierd en zo aan de klant aangeboden. Daarnaast is er ook een groot aanbod aan feestkledij. Dat is Nathalie haar afdeling. Rekken vol met de mooiste spullen voor een grootse entree op het eindejaarsfeest en dit voor een fractie van de oorspronkelijke prijs. Samen met Anja en Djetenin is zij al wekenlang bezig om alles klaar te maken. Er is een grote voorraad, groot genoeg om de rekken nog wekenlang aan te vullen.

Ondertussen verschansen Kyllian en Ndue zich in het vergaderzaaltje. De prijslijsten zijn voor het gebruiksgemak aan de tafels vastgemaakt. Kerstballen waar de doos van ontbreekt gaan naargelang de grootte, per zes, negen of twaalf in een zakje. Soms moet er geïmproviseerd worden en verschillende soorten bij elkaar gestopt. Maar de regel is: plastic bij plastic, glas bij glas.
De setjes met kerststalfiguurtjes worden vanzelfsprekend samen verkocht. Maar vaak zijn er figuurtjes tekort. Erger nog, soms hebben we maar één of twee figuurtjes van een hele set. Die worden verzameld en na verloop van tijd proberen we dan een geheel nieuwe set samen te stellen. Best wel origineel, soms zelfs hilarisch als Jezus in zijn kribbe al groter blijkt dan zijn twee ouders die stomverbaasd staan te kijken. De kerststalletjes worden schoongemaakt. Zingende kerstmannen op batterijen worden getest.
Mike en Luc proberen de kerstbomen tot leven te brengen.
'Ze wijzen lichtjes naar boven, de takken van een spar' zegt Mike als ik kom kijken, 'omdat ze zonlicht nodig hebben.' Aan zijn gezicht kun je aflezen dat hij het meent.
Feysal bestudeert een kerststal.
'Weet je wie dit zijn?' vraag ik. Hij schudt zijn hoofd. Ik stel alle figuren voor, en eindig met kindje Jezus, Isa volgens de Koran. Vol ontzag staat hij te kijken naar het houten hokje met de plastic beeldjes.

Uiteindelijk is alles geprijsd en klaar om naar de winkel te brengen. Het lijkt alsof er een bom ontploft is in onze vergaderzaal. Het kapotte kerstmateriaal wordt opgeruimd, de gebroken balletjes en beeldjes bij elkaar geveegd.
De week voor de kerstmarkt hebben we een opslagplaats in de winkel die normaal niet toegankelijk is voor het publiek, leeggemaakt. Daar gaan we het kerstgerief uitstallen. We beperken het gewone werk tot het hoogstnodige en houden ons zoveel mogelijk bezig met het inrichten van onze kersthoek. De ingang word met kerstguirlandes versierd, opgetut met balletjes. In de ruimte zelf hebben we langs de ene kant rekken geplaatst die we volstouwen met kerstgerief. De muur die vrij is, wordt behangen met allerlei prullaria: de meest merkwaardige soorten kerstkransen, klimmende kerstmannetjes, kerststerren, raamdecoratie... Het is een grote oppervlakte maar we hebben zoveel dat we amper de helft kunnen presenteren.

De dag zelf is iedereen een beetje vroeger dan anders, ook al werd niemand daarom verzocht. Onze ploeg is momenteel op zijn sterkst. De komende weken zullen vier van onze beste krachten ons verlaten omdat hun traject ten einde is. Daarna breekt er weer een spannende periode aan: het is altijd afwachten welk vlees je in de kuip krijgt. Maar daar gaan we nu nog niet aan denken.
In de keuken bespreken we de dag. Soms lijken we een bemanning van een schip dat de passagiers naar de overkant moet brengen. De crew van een pretpark waarin grote mensen komen spelen.
De winkel opent officieel om negen uur dertig, maar meestal gaan de deuren een kwartiertje vroeger open. Op een actiedag kunnen we dat niet maken. Mensen die zich aan de afgesproken uren houden kunnen heel erg kwaad worden als ze merken dat anderen hen reeds voor zijn geweest.
Onze ploeg staat in afwachting van de storm – die zo dadelijk los zal breken – aan de kassa verzameld. Het is altijd eventjes spannend als de poort eindelijk opengaat.
Als het moment eindelijk aangebroken is, blijkt dat er inmiddels enkele tientallen klanten aan de inkom staan te wachten. Ik heet iedereen welkom, vermeld nog even dat we de afgelopen weken veel werk hebben gestoken in onze kerstmarkt en vraag of ze een beetje voorzichtig willen zijn want dat er veel kleine breekbare spullen tussen steken. We hebben ook enkele blaadjes uitgehangen waarop de mensen uitgenodigd worden om rustig te blijven en dat er meer dan materiaal genoeg is. Vorig jaar hebben we veel moeten weggooien omdat de zakjes met glas en kristal niet tegen bestand bleken te zijn tegen al te onstuimig gegrabbel in de bakken.

Maar dat is ondertussen dus alweer enkele weken geleden. Wie nog niet is langsgeweest: momenteel worden de laatste stuks feestkledij naar de winkel gebracht, zetten we de laatste dozen vol kerstspullen in de rekken. We hebben nog van alles in huis voor een onvervalste retrokerstboom. Let vooral op de prachtige glazen en kristallen mondgeblazen balletjes – lichtroze, hemelsblauw, dieprood, goud, bordeaux of kleurloos – die als je ze per ongeluk laat vallen, in miljoenen stukjes uiteen vallen.
Geluk voor een leven lang.

Geen opmerkingen: