BRIL

'Meneer, mag ik iets vragen? Hoeveel kost dit boek?'
De bejaarde vrouw hield een exemplaar van 'Mindfulness' van Edel Maex in haar handen. Ze was klein van stuk, heel mager en haar huid zo bleek dat het leek alsof je er doorheen kon kijken. Maar ze kwam al zolang en haar stem klonk zo krachtig dat we ons geen zorgen maakten.

We prijzen onze boeken altijd met potlood bovenaan rechts op de eerste beschrijfbare pagina, maar de medewerker van dienst had blijkbaar een blad overgeslagen. Daar stond € 2,50 en ik hield het boek nu op de juiste plaats open terwijl ik het haar terug gaf. Ze richtte haar hoofd een beetje op zodat ze door de onderkant van haar bril kon kijken en knikte.

'Mijn dochter geeft een workshop mindfulness.'
'Ah zo?'
Ze glimlachte en liep weer verder.
Er waren toevallig nog enkele bejaarde dames aanwezig. Mario en ik liepen over en weer met meubelen die we naar de winkel brachten. Telkens weer stond ze bij iemand anders die het boek in handen had. Ik hoorde hoe ze het over die workshop van haar dochter had, genietend van de verbaasde blik van de toehoorder die bladerend probeerde te achterhalen waarover het boek nu eigenlijk precies ging.
Toen ze uiteindelijk aan kassa kwam, was er geen spoor meer van het boek.
'Ik heb het teruggelegd. Je moet keuzes maken hé. En dat hier is zo'n mooie pullover.'

Ik scande het prijskaartje van het flink uitgevallen kledingstuk.
'Hij zal blij zijn als je thuiskomt.'
'Ja maar, ik zal hem dat niet tonen hoor! Dat leg ik stilletjes in zijn kast.'
'Zou hij niet blij zijn met een nieuwe trui?'
'Nee, hij maakt zich altijd kwaad als ik met iets thuiskom. 'Maar dat hebben we toch niet meer nodig!' roept hij dan. Hij is nogal fatalistisch ingesteld. Dus smokkel ik mijn aankopen de kleerkast in. Sinds hij een trombose had, komt er een verpleegster langs en zij wast hem en legt zijn kleren klaar. Tegen haar durft hij niets te zeggen.'
Ze lachte naar me. Twee rijen witte, perfect regelmatige tanden die een fel contrast vormden met het verweerde gezicht.

'Ja, ik heb hier al zoveel mooie dingen gevonden. En ook al enkele keren veel geluk gehad. Zoals deze bril, ik draag hem al tien jaar!' Ze nam haar bril af, deed alsof ze hem bekeek, en zette hem weer op.
'Hij is perfect voor mijn ogen!'

Ik moest denken aan de grap die een oogarts met me uithaalde toen ik nog een kind was. Om de een of andere reden wou ik een bril dragen. Tijdens de oogtest van het PMS (de psycho medisch sociale centra waarbij de leerlingen vroeger jaarlijks met school een medische controle moesten ondergaan) deed ik alsof ik niet alle lettertjes op de snellenkaart (de toen nog courant gebruikte, door de Nederlandse arts Herman Snellen ruim honderdvijftig jaar geleden, ontwikkelde test) kon lezen en kreeg een brief mee naar huis.
Twee weken later zat ik met mijn moeder bij de oogarts. Hij liet ons een paar brillen zien. Er waren mooie en minder mooie modellen. Hij vroeg me welke bril het beste paste en liet me nogmaals de test met de snellenkaart doen. Met de bril die ik het mooiste vond, kon ik alles lezen. Ik liep met open ogen in de val. Ik weet nog precies hoe ik me voelde toen ik de verrader aan mijn moeder hoorde uitleggen dat deze reeks brillen allemaal uitgerust waren met gewoon vensterglas.
Hoewel ik het vertikte — jaren later, toen ik daadwerkelijk naar de oogarts moest en inmiddels al vijftien jaar met een bril opgezadeld zit — om bij hem langs te gaan, neem ik het hem ondertussen allang niet meer kwalijk.

Het was alsof ze mijn gedachten raadde.
'Enkele jaren geleden liet ik mijn oogarts de bril testen om na te gaan of ik mijn ogen geen schade toebracht door een bril te dragen die niet op maat gemaakt was. Hij controleerde de bril en stelde vast dat hij inderdaad perfect was voor mijn ogen. Maar hij had ook minder goed nieuws. Hij zei dat ik blind zou worden.'

Ineens was de guitigheid uit haar gezicht verdwenen. Ernstig keek ze me aan.
'Je hebt mensen die bruine vlekjes op hun huid krijgen bij het ouder worden. Ik krijg die vlekjes op mijn netvlies. Het kan heel snel gaan, in extreme gevallen kan zo iemand in drie dagen blind worden. Ik was er een tijdlang niet goed van toen hij dat nieuws bracht. Mijn man had toen net die trombose gehad en ik dacht: ja, het gaat beginnen... Maar dat is alweer zes jaar geleden nu, en ik heb er nog steeds geen last van. Ik zie nog altijd even goed. En ik kan nog altijd alles zelf doen, ook al ik ben eenentachtig!'

'Misschien komt het door de bril', zei ik. Ze lachte. Ik keek naar het montuur, dun en goudkleurig. De vorm deed denken aan de ogen van een kat. Voor een bril van tien jaar was het eigenlijk een heel modern model. En hij paste perfect bij haar gezicht.
'Ja, misschien komt het wel door die bril', mompelde ze in zichzelf. Onder het praten door hadden we afgerekend.
Ze nam het kasticket, kantelde haar hoofd een beetje achterover om het bedrag onderaan op de kassabon te kunnen lezen, knikte, en liep toen met de pullover onder haar arm naar de uitgang.