SOLLICITATIE

In het voorjaar van 2012 eindigde mijn job als boekhandelaar. In een boekhandel werken, het was een droom die werkelijkheid geworden was na een lange nacht waarin talrijke glazen vuurwater de tongen hadden losgemaakt. Het gebeurt wel vaker tijdens zo'n nachten dat er grootse plannen worden ontvouwd; die nachten hebben meestal met elkaar gemeen dat er nooit meer over gesproken wordt. Tenzij twintig jaar later, bij een toevallig terugzien, als om aan te tonen hoe gek we destijds waren. Maar deze keer gebeurde het echt, alles werd in gereedheid gebracht en we begonnen met een onafhankelijke boekhandel.
Helaas brak de crisis van 2008 kort na de opening uit. Ondertussen deed de e-reader zijn intrede, stuntten de warenhuizen door massaal bestsellers aan inkoopprijs te verkopen en verschenen de internet boekhandels als satellieten aan de hemel.
Er leek een lange, donkere nacht aangebroken voor wie werkte in het traditionele boekenvak. Overal gingen bestaande boekhandels over kop.

Gelukkig was het niet al kommer en kwel, en ondanks de nooit aflatende financiële zorgen heb ik er veel mooie ogenblikken beleefd. Want omdat het een onafhankelijke boekhandel betrof konden we ons toespitsen op kwaliteitsboeken. Prachtige reeksen, een kast vol poëzie, een kast met filosofen, de mooiste kinderboeken en veel, heel veel literatuur. Boeken over kunst en muziek die je nergens anders vond. Reisverhalen waarin je naar de andere kant naar de wereld trok of dook in het verleden. En we organiseerden massaal boekvoorstellingen. Nodigden geregeld schrijvers uit. Veel fijne mensen leren kennen. En wat ik er allemaal te weten kwam! Dankzij die honderden, duizenden boeken over alles en nog wat. De wereld ging er helemaal open. Precies het tegenovergestelde van de job die ik daarvoor deed, het openhouden van een eetcafé. Daar had je op den duur het gevoel dat je je in een cocoon bevond waarin je van de wereld afgesloten werd.
Natuurlijk verkochten we ook kookboeken, dieetboeken, schandaalboeken enzovoort, zolang het toch wat klasse had en de wijzer niet naar links of rechts doorsloeg. Als beginneling zonder vast cliënteel ben je verplicht om mee te zeilen met de hypes van het moment.

Jammer genoeg bleek zelfs dat onvoldoende om uit de rode cijfers te komen. Ik werd er wanhopig van, en na lang overleg met mijn partner die ondertussen mijn werkgever geworden was, trok ik me uit de onderneming terug. Maar ik hoopte dat ik de ervaring die ik de afgelopen jaren had opgedaan voor iets anders aan kon wenden. Zoals werken in een bibliotheek, daar zag ik wel wat in. Vooral het idee dat deze snel verouderende instelling zichzelf moest zien heruit te vinden – zoals de bibliothecarissen die klant in de boekhandel waren geweest zich meermaals hadden laten ontvallen – sprak me aan. Meedenken hoe in deze comateuze, culturele instellingen binnen onze samenleving opnieuw een hart van vlees en bloed aan het kloppen te krijgen. Een plek die leefde en waar mensen naartoe gingen, niet alleen om kennis te vergaren maar ook om elkaar te ontmoeten. Een soort alternatief voor het café waar je niet meer mocht roken of drinken. Een plek die tal van andere alternatieven bood voor als het even saai begon te worden.
Ik ging naar de bibliotheekschool om een test af te leggen. Als die test goed was, kon ik bibliotheek assistent worden. Bibliothecaris was dan weer iets te hoog gegrepen. Omdat ik als jeugdige snaak van school af was gegaan toen mijn vader een helper nodig had bij zijn zelfstandige activiteit, miste ik het diploma van middelbaar onderwijs. Hoewel ik me voorhield dat ik als boekenworm de achterstand grotendeels weggewerkt had door zelfstudie, heeft het ontbreken van het documentje me mijn hele actieve leven achtervolgd.
Je beseft veel te laat dat je zonder de juiste papieren gedoemd bent tot fabriekswerk tenzij je zelfstandig wordt of heel veel geluk hebt.

Ik haalde vierennegentig procent voor mijn test wat een uitzonderlijke score bleek te zijn. Tegelijkertijd werd me verteld dat het zinloos was. Voor gemeentelijke administraties moest je in het bezit zijn van een diploma. Dat betekende dat je, naast het feit dat je bewezen had een zekere intelligentie te bezitten, ook over doorzettingsvermogen beschikte. Jarenlang in één en dezelfde fabriek werken was niet overtuigend genoeg om te bewijzen dat je kon volharden.
Samengevat – het was zinloos om ermee door te gaan. Ook al slaagde ik voor de gemeentelijke examens, ik zou steevast op de reservelijst terecht komen en dan na enkele jaren, wanneer de geldigheidsdatum op de documenten vervallen was, opnieuw uitgenodigd worden voor een nieuw examen. Een detail in de papiermolen van steden en gemeentes. Ik wou het aanvankelijk niet geloven en heb het nog eventjes geprobeerd, maar moest tot mijn spijt toegeven dat ze het bij het rechte eind hadden.
Op zekere dag – ik had net weer zo'n proef achter de rug – ze wensten me proficiat met het behaalde resultaat. Er waren ook nog anderen die de test hadden doorstaan. Diegene die aan de slag kon, werkte reeds bij de gemeente maar kon de druk daar niet meer aan. Daarom werd ze naar de bibliotheek verplaatst. Een gemakkelijker werkje. Nu, er was nog niets zeker, misschien kon ze dit werk ook niet aan. Op dat moment kwamen de volgende, geslaagde kandidaten in aanmerking. Er was dus nog altijd een kans. En als er binnen de vijf jaar niets uit de bus kwam, zou er een nieuwe uitnodiging volgen om deel te nemen aan een volgende sollicitatie...

Moedeloos was ik vertrokken. Ik reed door Kortrijk met een gat in mijn maag. Ik was bijna zesenveertig, werkloos en kansloos als het ging over een job waarin ik mijn vaardigheden kwijt kon. Ik had al enkele interimkantoren bezocht. Afhankelijk van kantoor tot kantoor varieerden de vragenlijsten en de behendigheidsoefeningen. Een keer zat ik een halve voormiddag in zo'n interimkantoor. Vragenlijsten invullen op de computer, de een na de andere. Vol goeie moed uitzoeken hoe je de blokken uit de doos in elkaar moest zetten. Tenslotte was het middag en vertrok ik. De resultaten zouden me eerstdaags meegedeeld worden. Nooit meer iets van gehoord. Toen ik tenslotte zelf opbelde, vonden ze van de test niets terug.
In fabrieken had ik een deel van mijn jeugd doorgebracht. En een heel stuk van mijn volwassen leven. Mijn eigenste, welwillend ondergane kruisweg. Ik was er weg geraakt maar vreesde nu dat ik er opnieuw terecht zou komen.

Ik reed langs een Kringloopwinkel. Parkeerde. Wierp een blik in de etalage. Tussen al de uitgestalde waar zag ik een affiche waarop een werkleider bij de klusjesdienst werd gevraagd. Met mijn verleden in de bouw en als onderhoudsman in een fabriek dacht ik een kans te maken. Werken in de Kringloopwinkel. Misschien was het mogelijk. Ik noteerde het telefoonnummer en belde zodra ik thuis kwam. Kreeg Rik aan de telefoon. O, hangt die affiche daar nu nog? Dat ze ondertussen al met de gesprekken bezig waren. Nee, voor de vacature van onderhoudsman was ik hopeloos te laat. Maar dat ik mijn C.V. gerust mocht opsturen. Want dat er af en toe vacatures waren.
Ik stuurde mijn hele levenswandel op. Een tweetal maanden later kreeg ik Berten aan de lijn. Ah, jij wilt werken in de Kringloopwinkel... En wat zou jij daar willen doen?
Hij klonk een beetje als sinterklaas.
Ik zei dat het me om het even was wat ik moest doen. Want dat dat toch bijkomstig was. Dat het echte werk bestond uit het begeleiden van mensen. Of dit nu bij het transport of in een winkel was, het deed er niet echt toe. Of had ik het verkeerd voor? Toen hij sprak, hoorde ik dat de sint in zijn stem verdwenen was. Van zodra er een vacature was zou hij me contacteren.
Opnieuw was het een tweetal maanden stil. Toen kreeg ik telefoon. Of ik het eens wou proberen.

Twaalf maart 2013 was mijn eerste werkdag. Het was een chaos op de weg wegens een nachtelijke sneeuwstorm. Auto's keerden om of reden zich vast. Stapvoets reed ik verder. Manoeuvreerde me tussen alles door. Ik was anderhalf uur te laat, de enige keer tot hiertoe dat ik te laat gekomen ben.
Die dag kwam de burgemeester van Oostrozebeke 's avonds in het nieuws omdat hij met zijn tractor sneeuw had helpen ruimen.