CORONAMOE

Het was een kop in de Knack van deze week: 'We staan nog maar aan het begin van de epidemie'. Aan het woord is Jens Nielsen, senior researcher van EuroMOMO, een instituut in Kopenhagen dat in 24 Europese landen oversterfte bij epidemieën bestudeert en in kaart brengt. Om een correcter beeld van de situatie per land te krijgen past men bij het berekenen van de cijfers een systeem toe waarin niet alleen de coronaslachtoffers maar voor de volledigheid alle overlijdens worden meegeteld. In deze lugubere classificatie komt België voor de periode van 17 februari tot 6 april met een ontstellend percentage aan doden op de tweede plaats, na het Verenigd Koninkrijk, landen zoals Italië en Spanje achter zich latend. Maar het is nog te vroeg, aldus Nielsen, om cijfers te gaan vergelijken. Daarvoor moeten we het verloop van deze plaag afwachten.

Terwijl het medisch personeel in ziekenhuizen ondertussen al maandenlang machteloos moet toezien, komen er de jongste dagen gelukkig ook meer hoopgevende berichten vanuit verschillende klinische labo's waar onderzoekers tegen de klok werken aan een vaccin. Een nek aan nek race waarbij woordvoerders zich sterk maken dat er nog voor de winter een paardenmiddel tegen Covid-19 op de markt komt. Maar er zijn ook wetenschappers die er van uitgaan dat het jaren kan duren vooraleer een preparaat gevonden wordt. Ondertussen gaat het de goeie kant uit in ons landje; de besmettingen nemen af en het aantal doden per dag gaat in dalende lijn. Wat impliceert dat de noodzakelijke voorwaarden die gesteld werden om weer buiten te mogen komen en langzaamaan opnieuw aan het werk te gaan, ingelost worden - ook al heeft onderzoek uitgewezen dat slechts drie procent van de Belgen ondertussen immuun is voor het virus.

De opinie's zijn verdeeld. Aan de ene kant staat men te springen om de draad weer op te pakken; veel mensen bevinden zich aan de rand van het bankroet en/of worden gek van verveling, of ze riskeren een zenuwinzinking - op zoek naar het evenwicht in het entertainen van de kinderen en thuis werken - terwijl onze economie grotendeels stilgevallen is. Ongeduld voedt het onbegrip waardoor opstanden dreigen.
Aan de overzijde schreeuwt men moord en brand omdat het veel te vroeg is om de maatregelen nu al af te bouwen. Want het virus heeft het vooral gemunt op de kwetsbaarsten onder ons; mensen met specifieke medische aandoeningen en ouderen. Aangezien er voorlopig geen remedie is, roepen deze mensen op om alles in het werk stellen om te voorkomen dat deze bevolkingsgroepen geofferd worden in een poging de financiële schade die het virus ons toebrengt, te reduceren. De veiligheidsraad stelt voor om in kleine stappen te werken, te kijken of de randvoorwaarden vervuld worden en de cijfers af te wachten.

Onze coronaregering schippert tussen al die meningen. Er wordt van iedereen verwacht dat de richtlijnen strikt worden toegepast: afstand houden, mondmaskers dragen, geregeld handen wassen of ontsmetten, niezen en hoesten in de elleboog. Maar dat sluit niets uit; aangezien het een onzichtbare vijand betreft, is het mogelijk dat je toch besmet wordt of het reeds bent.
Eén van de zes richtlijnen die de WHO heeft opgesteld om landen mee naar een exit te begeleiden, is het algemeen testen. Zo kan men wie besmet is, scheiden van de diegenen die nog niet aan het virus ten prooi zijn gevallen en behandelen. Op 16 maart al had de WHO te kennen gegeven hoe belangrijk dat testen zou worden. Testen, opsporen, isoleren: enkel zo kan het virus tot stilstand worden gebracht.

Het betreft de PCR test; via een staal uit de neus kan men zo vaststellen of iemand besmet is met Covid-19. Ondertussen worden deze tests collectief afgenomen in rusthuizen en gevangenissen, en bij iedereen die zich aanmeldt in het ziekenhuis. Ook huisartsen kunnen nu patiënten met griepsymptomen testen. Zo worden in België momenteel ongeveer 18.000 tests per dag uitgevoerd. Maar dat is nog steeds onvoldoende. Het is ook niet evident om aan het benodigde basismateriaal voor zoveel testen te komen, en opgeleid personeel. Of het basisbeschermingsmateriaal om de testen uit te voeren ontbreekt. Overal ter wereld worstelt men met dezelfde problemen.

Sciensano, het Belgisch instituut voor volksgezondheid, heeft in samenwerking met het Rode Kruis-Vlaanderen berekend dat 4,3 procent van de Belgen besmet is; honderdduizenden dragers van het virus die niet getest werden en die op hun beurt nog steeds nieuwe besmettingen veroorzaken.
De veiligheidsraad wil de testcapaciteit tegen 4 mei verhogen naar 25.000 en vandaar naar 45.000 maar tussen willen en kunnen ligt momenteel nog een diep dal. Ook de contact tracers die van groot belang zijn om gericht te kunnen testen, ontbreken nog. In Vlaanderen zoekt men 1200 coronaspeurders, maar het staat nu al vast dat dit verre van voldoende zal zijn.

Tot overmaat van ramp is de bevolking coronamoe en worden de maatregelen alsmaar minder strikt opgevolgd. Professor biostatistiek aan de UHasselt en UAntwerpen Niel Hens in De Standaard van vandaag: 'Als iedereen één willekeurige vriend thuis uitnodigt, is de epidemie weer vertrokken'.
Met andere woorden: België is niet klaar voor de exit. Waardoor coronawatchers vrezen dat een tweede lockdown in ons land onvermijdelijk lijkt. En dat Jens Nielsen straks gelijk krijgt, wanneer hij stelt dat we ons nog maar aan het begin van deze epidemie bevinden.