dinsdag 12 september 2017

TRAMSTOASJE (MONOLOOG)

(Tekst voor open monumentendag in de Oude Tramstatie in Roeselare)

(Gerommel, ontploffingen in de verte)

Goat t were begunn joat!
Méen gistern wok héeln dag in de kelder gezeetn!

(luistert, het blijft rommelen maar breekt niet door)

En te peizn dat n oorloge nog voa nieuwjoar gedoan gienk zyn!
Moe nu kée kykn!
We zyn ool byna drie joar voddre!
Mins toch, uus leevn van te voarn, t is lik of da we t gedromd een...
Echt, we beseftn nie oe goed da we t addn!
En nu...
Ooles is up!
T is oole doage ne stryd voe an teetn te groakn...
T is ooln rieske uuj noa buutn moet voe n bitje melk!
Ge kunn nie vodder dan derachter goan binst da z an skietn zyn want t is noais mée stille.
Dichte teegn duuzn bluuvn.
K zoage passeerde weke n béen die in de goote lag, mè de skoe nog an de voet.
En voe de réeste... nietn!
Sjuuste lik of dat n ton deure geloopn is up éen béen!
G hoarde da ze granoatn ofskootn, ool n ander kant van t stad.
De groend doaverde toet ier!
En uj tuus komt meug je de melk ziftn, deur de reuzelinge die d erin voolt uj lans d uuzn lopt...
T is lik n stofwolke van zand en ciment woa da j deure moet...

(Enkele lichtflitsen gevolgd door harde knallen)

Ja, de tramstoasje... (zucht)
Eej t wok gezien?
T is gréed voe of te smytn!
En te bepeizn dat t voa n oorloge zoa skoane stoend...
Ja, ooles ier in t roende ee ne duw gèt u ze diene muniesjetring gebombardeerd een n joar of twée geleen...
De vinsters en de deurn vloagn oopn, t wos lik of da de wéreld vergienk!
Goh, t is nie te geloovn dat er nog uuzn rechte stoenn, lik of dat ier leluk dei!
En als gediplommeerde foefeloare meuge k ik nu kykn voe dat ier links en reks n bitje te vermoakn zoadoanig da ze t morrn were kunn kapot skietn!
Veel zotter kan t oalyk nie zyn?
Kée diene vinster doa der ool ne kée van èr meugn insteekn.
Kop n weke loatre lag n der were uut!
Nu, k meuge nie kloagn, de Duutske betoaln my vuuf frank per dag.
T zyn der ier nie vele die da kunn zeggn...

(Een zware, diepe inslag die uit de grond lijkt te komen, de spreker schrikt zich rot en vloekt)

GODVERDOMME!
Zeg ton verskiet niet!
K goa, typ my, nog n bitje wachtn voa da k were goa goan voartdoen!
Diene oorloge komt ier lik van lanst of dichtre!
Sedert n nationoaln féestdag, toen da ze bomm gesmeetn een up t arsenoal, n academie en de broederskoole is da ier nie mée gestopt!
En brouwery Lauwe is ton wok ofgebrand!
En ne poar weekn loatr een ze kloaster kapotgeskootn...
En d Onze lieve vrouwe skoole is ton wok de lucht in gevloogn...
De Duutske militaire bakkery zat doa, en t woarn ool doa péern en soldoatn oender de stéenbrokkn...
En stienkn da da ton doet u j buutn komt!
Ozoa n gerokte geure, en overool roak...
Ge krygt der troann van in joen oogn en t is nie voe die péern en t is nog mindre voe die Duutskers!
Nie da da under teegn oed: Duutskers dat r ier zittn!
Oale doage komm der by, héle troepn...
T lopt ier gruusdikke up stroate van Duutske die mè de bajonette up under gewéere noa de minsn wyzn!
Zoe j nog durvn buutn komm?

(aanhoudend gerommel, dik en gedempt, in de verte, staat op kijkt alsof hij eigenlijk luistert, zegt plots: SSSSSTT!, blijft nog even staan luisteren, loopt langs de muur die vrij is)

Ja, de méeste zyn ier in verlof ee...
Ze komm ier ton under geld verdoen, up café of in t Kéeremelkstretje by da vrouwvolk da géen skamte kent, en doarachter zyn ze were weg met de tram van ier toet an de Ruutre van woa da ze de réeste ton te voete moetn doen...
Noa t froent...
In t begun dei da nog roar uj ton beseft dat r doa veel soldoatn tussn zittn da j noais mée goa were zien, moa achter n ende kom je da gewend...
En ge meuge t nie luwe zeggn moa...
Oe méer van die béestn da ze doa dooskietn, oe beetre!
Ja, ha da moetn zeggn voa n oorloge, da k ik nog zukke dingn gienge zeggn...
Moa kyk, ne mins verandert ee...
En wok, voe zukke diengn te doen, voe noa n ander land te goan en de minsn doa ooles of te pakkn en uut te moardn...
Tis moa ne Duuts die da kan!

(Enkele lichtflitsen, hevig gerommel)

Alliz, wuk da ze doa nu were uut gestookn een mè die goaze...
Oe noeme t were dè? Yperiet?
Da s toch crapuleus?
Goaze da j nie kunn riekn of zien...
Wukn laffe streekn zyn dadde?!
Oen-der-den doann!
En t skynt da t de pynlukstn doad is da j kunn peizn ee!
En ge ziet t nie sebiet, dat is nog t slichtste van ool...
Moa ge voele t wel, zy moa gerust!
Joen oogn brann, en ge kunt r blind van komm...
En t vel van j ne oanzichte...
T deurt n poar eurn voa daj t kunn zien, moa ton: héele bloazn komm der up woa dat r geel sop uut lopt!
En ge zy spuugachtig, moe, t is lik of da j nooft goat ontploffn en géet n zére kele...
Je stemme is weg en je nerte klopt lik zot...
En ge begun ton bloed te skietn en te spuugn...
Echt, dat r koste n ende an komm, is t nu nog nie genoeg gewist... (diepe zucht)

(Knallen, trommelvuur, enkele daverende explosies, loopt plots nerveus heen en weer, rook die binnen komt)

Ort, t éenigste da j kunt doen is nie panikeern want da t is nog slichtre of dat t goed is! Kalme bluuvn, k goa k ik n kée zére goan kykn wuk dat r doa bezig is...

(Doet zijn gasmasker aan terwijl de rook alles verhult, en verdwijnt in het duister (lichten dimmen) en is verdwenen terwijl een luid sissen weerklinkt, er trommelvuur afgaat en harde explosies te horen zijn)

Geen opmerkingen: